Ιστορία των Πολιτισμών ΙΙ
EIS608 Ιστορία των Πολιτισμών ΙΙ
Διδάσκων: Χρήστος Μεράντζας | Περίγραμμα μαθήματος [αρχείο pdf]
Σκοπός του μαθήματος είναι να εξετάσει κατ’ αρχήν τη γένεση των εννοιών πολιτισμός και κουλτούρα στη νεωτερική Ευρώπη με ιδιαίτερη αναφορά στις συμβολές των Εράσμου και Χέρντερ. Κατά δεύτερο λόγο εξετάζεται το φαινόμενο του πολιτισμού στο ευρύ φάσμα των εκδηλώσεων του, όπως αυτό γίνεται αντικείμενο πραγμάτευσης από τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, προκειμένου να επιτευχθεί η διεπιστημονική προσέγγισή του με σύγχρονα θεωρητικά εργαλεία.
Στο πλαίσιο του μαθήματος αναλύεται ιδιαίτερα το «λεξιλόγιο» των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων των αρχαίων πολιτισμών. Προκειμένου να κατανοηθεί η διαδικασία παραγωγής πολιτισμικών διαφορών στη διαχρονία, χρησιμοποιείται ένα πλούσιο ιστορικό και αρχαιολογικό υλικό (αρχαιολογικά τεκμήρια, γραπτές πηγές) από τους πολιτισμούς της Μεσοποταμίας, της Αφρικής, της Κεντρικής Ασίας, της Άπω Ανατολής και της Κεντρικής Αμερικής. Παράλληλα θεματοποιούνται τα γεγονότα τοπικού ενδιαφέροντος, αλλά και τα επεισόδια της μικροϊστορίας που σχετίζονται με τη γένεση ποικίλων πολιτισμικών μορφωμάτων. Ιδιαίτερα μνεία γίνεται στις πολιτισμικές πρακτικές που συνδέονται με τις εμπειρίες του σώματος και του θανάτου. Εξετάζεται, τέλος, η διαχρονική διάσταση των πολιτισμικών πρακτικών που σχετίζονται με τις δύο αυτές θεμελιώδεις ανθρώπινες εμπειρίες.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/φοιτήτρια θα είναι σε θέση να:
- Έχει κατανοήσει την κοινωνική γένεση της έννοιας του πολιτισμού στη Γαλλία αλλά και κοινωνική γένεση της έννοιας της κουλτούρας στη Γερμανία, το πολιτισμικό στοιχείο στη διάσταση «διαφοροποίησης» των ανθρώπων και την ποικιλομορφία των πολιτισμών, καθώς και τα σημασία του ελέγχου της συγκινησιακής συμπεριφοράς, του ενισχυμένου αυτοκαταναγκασμού και της «κοινωνικής πίεσης για αυτοέλεγχο» (Soziale Zwang nach Selbstzwang του Norbert Elias) για τον δυτικό πολιτισμό.
- Να αξιοποιεί τη γνώση για τη δημιουργική επεξεργασία των θεματικών που αναλύονται στη διάρκεια των διαλέξεων και αφορούν:
- α. στον ιστορικό βολονταρισμό του Johann Gottlieb Fichte και στη λειτουργία της ορθολογικότητας της ιστορίας στον Hegel,
- β. στη διάκριση ολιστικών και ατομικών κοινωνιών,
- γ. στα φυλογενετικά δέντρα εξελικτικής ιστορίας,
- δ. στην εννοιολόγηση της θρησκείας στην ιστορία του πολιτισμού,
- ε. στην τέχνη και στην αισθητηριακή ικανότητα στην ιστορία του πολιτισμού,
- στ. στον πολιτισμό ως συμβολικό κεφάλαιο και, τέλος,
- ζ. στη διάκριση παράδοσης και νεωτερικότητας.
Προτεινόμενα συγγράμματα
- Ανατολικές Θρησκείες, Παπαλεξανδρόπουλος Λ. Στέλιος (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 50658835)
- Γραμματική των πολιτισμών, F. Braudel (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 33134303)
- Ινδουισμός – Ιστορική εισαγωγή, Παπαλεξανδρόπουλος Λ. Στέλιος (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 50659295)
- Βουδισμός – Η ινδική περίοδος, Παπαλεξανδρόπουλος Λ. Στέλιος (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 50659293)